Nr 5/56 PRZEGLĽD KOLEJOWY PRZEWOZOWY Str. 149

Zagadnienie przeładunku masy towarowej na stacjach, stycznych kolei normalnotorowej z wšskotorowš jest zagadnieniem doœć kłopotliwym dla PKP. Koniecznoœć utrzymywania specjalnych ekip przeładunkowych na tych stacjach, czas zużywany na przeładunek obcišżajš kolej dodatkowymi kosztami.

Autor artykułu podczas pobytu w NRD zaobserwował, że na kolejach niemieckich zagadnienie to zostało rozwišzane w bardzo korzystny sposób. Wagony normalnotorowe przewożone sš tam na specjalnych wózkach o przeœwicie przystosowanym do wšskiego toru.

Artykuł niniejszy ma za zadanie zainteresowanie odpowiednich czynników i pracowników stacji stycznych stosowanymi w NRD metodami przewożenia wagonów normalnotorowych na liniach o innym przeœwicie.

Na sieci PKP znajduje się znaczna iloœć linii kolejowych o przeœwicie toru mniejszym aniżeli 1437 mim, zwanych ogólnie kolejami wšskotorowymi. Okolicznoœć ta powoduje, że przesyłki nadane na stacjach kolei normalnotorowych z przeznaczeniem do stacji kolei wšskotorowych i odwrotnie muszš być przeładowywane na tzw. stacjach stycznych.

Przeładunek towarów z wagonu do wagonu jest często stratš dla gospodarki narodowej, powoduje ubytki lub uszkodzenia przesyłek, zużycie dużej iloœci godzin pracy ludzi i maszyn.

Nic więc dziwnego, że koleje różnych krajów od dawna usiłowały tak zorganizować przewóz towarów na liniach o różnym przeœwicie, ażeby koszty z tym zwišzane ograniczyć tylko do niezbędnego minimum.

Koleje niemieckie rozwišzały u siebie problem przeładunku na stacjach stycznych przez wprowadzenie specjalnych wózków przystosowanych do przewozu wagonów normalnych.

Wózki te zwane „Rollwagen" sš jak gdyby niskimi platformami, na których zbudowany jest tor o normalnym przeœwicie.

Wysokoœć wózka wynosi 35 cm liczšc od główki szyny. Podstawowš częœciš wózka jest rama zrobiona ze stali profilowanej i zawieszona na dwóch resorowanych zestawach kołowych szerokoœci toru wšskiego. Zestaw kołowy posiada 4 lub 6 kół zależnie od długoœci wózka, wahajšcej się w granicach od 7,7 -do 10,5 m, a ponadto sam wózek zaopatrzony jest w normalny hamulec pneumatyczny.

Do każdej z czołowych stron ramy platformy przymocowany jest łańcuch z odpowiednim uchwytem do umocowania stojšcego na platformie wagonu normalnego (wagon przymocowuje się za osie). Łańcuch .w zależnoœci od potrzeb daje się skracać lub wydłużać za pomocš pokrętki.

Na ramie wózka po obu zewnętrznych stronach szyn znajdujš się dwa uchylne przesuwane klocki, za pomocš których unieruchamia się koła stojšcego na wózku wagonu normalnego.

Oprócz wózków transportowych stacja styczna powinna posiadać jeden tor normalny z odgałęzieniem, œcięty czołowo.

Jak widać na rysunku do œciany czołowej toru normalnego dochodzi tor wšski, przy czym różnica poziomu torów powinna się równać wysokoœci platformy wózka transportowego.

Chcšc załadować wagony normalnotorowe na wózki transportowe należy odpowiedniš iloœć wózków transportowych, liczšc jeden na wagon normalny, przesunšć po torze kolei wšskich, aż do oparcia się ramy pierwszego wózka o czoło toru normalnego.

Aby wózki nie rozsunęły się przy wtaczaniu na nie wagonów normalnych sš spięte ze sobš za pomocš specjalnych kształtek w rodzaju litery U, tworzšc jakgdyby przedłużenie toru normalnego; pierwszy wózek spina się z torem normalnym za pomocš sprzęgła umocowanego w tym celu w torze. Na przygotowane w ten sposób wózki można zepchnšć parowozem wagony normalne.

Unieruchamianie (klockowanie) wagonów na wózkach rozpoczyna się od pierwszego wagonu, który został wtoczony na ostatni wózek transportowy, liczšc od czoła toru normalnego.

Gdy pierwszy wagon zostanie zaklockowany i umocowany łańcuchami, lokomotywa kolei wšskotorowej odcišga wózek transportowy z wagonem od poprzedniego wózka na odległoœć specjalnego sprzęgła służšcego do łšczenia wózków. Długoœć sprzęgła musi być tak regulowana, by zderzaki sšsiednich wagonów normalnotorowych, znajdujšcych się na wózkach transportowych, były od siebie oddalone o 50 cm.

Z następnymi wagonami postępuje się w ten sam sposób. Po zaklockowaniu i spięciu wagonów normalnych oraz założeniu sprzęgieł i węży hamulcowych między wózki, skład gotowy jest to drogi. Jeżeli tonaż składu nie jest wykorzystany, do końcowej częœci składu można doczepić jeszcze wagony wšskotorowe. W tym przypadku pierwszy wagon wšskotorowy jest doczepiony do ostatniego wózka za pomocš sprzęgła znajdujšcego się na wózku.

Rozładunek wagonów normalnych z wózków transportowych na tor normalny odbywa się w innej kolejnoœci. Skład zostaje podstawiony na tor przylegajšcy do toru normalnego. Wówczas należy pierwszy wózek umocować sprzęgłem do toru normalnego, usunšć węże hamulcowe, odklockować wagon na pierwszym wózku, odpišć łańcuchy, a następnie usunšć sprzęgło między pierwszym a drugim wózkiem. Po usunięciu sprzęgła lokomotywa wšskotorowa łšczy z pierwszym wózkiem wózki pozostałe, popychane przed sobš. Znajdujšcy się na drugim wózku zaklockowany wagon zepchnie na tor normalny wagon z pierwszego wózka. Po dojœciu czoła ramy drugiego wózka do czoła ramy pierwszego spina się obie ramy kształtkami.

Postępujšc w ten sposób z następnymi wózkami transportowymi tworzy się z nich tor normalny z którego parowóz œcišga wagony normalne.

Autor obserwował w Niemczech na jednej ze stacji sposób i czas trwania rozładunku - transportu złożonego z 8 wagonów ładownych, i stwierdzajšc, że przy obsłudze 3 ludzi transport był rozładowany w cišgu 20 minut. Załadunek 10 wagonów przy obsłudze 4 ludzi trwał również 20 minut. Sam sposób załadowania i wyładowania wagonów jest niezwykle prosty — wymaga jednak nieco wprawy.

Dla zaobserwowania zachowania się przewożonych wagonów ładownych w czasie biegu pocišgu została wybrana specjalnie trudna trasa górska o ostrych łukach, silnych spadkach i wzniesieniach. Pomimo że pocišg jechał z szybkoœciš 20 km na godzinę nie zauważono żadnych nieprawidłowych wychyleń wagonów. Na stacjach poœrednich wózki transportowe z wagonami były wyłšczane z pocišgu, a puste włšczano do składu dla przekazania ich na inne stacje wšskotorowe do załadunku. Czynnoœci zwišzane z włšczeniem i wyłšczeniem wózka ze składu na stacjach poœrednich wykonuje jeden, pracownik, jadšcy tym pocišgiem jako hamulcowy.

Na liniach niemieckich kolei wšskotorowych, na których używane sš wózki transportowe, można ładować przesyłki do wagonów wšskotorowych tylko wtedy, gdy sš one przeznaczone do stacji tej samej kolei. We wszystkich innych przypadkach towar ładowany jest do wagonów normalnotorowych.

Nie wolno jednak przewozić na wózkach transportowych wagonów normalnych, załadowanych żywymi zwierzętami lub niepełnych cystern, gdyż mogš one spowodować, szczególnie na łukach, wykolejenie wózków, na skutek działania siły odœrodkowej. Z innymi przesyłkami przypadków wykolejeń nie zanotowano, mimo stosowania wózków od przeszło 25 lat.

W Polsce znajduje się kilka wózków transportowych, lecz nie sš one na razie używane. Zagadnieniem, tym zainteresowano się dopiero w ubiegłym roku, dlatego należy spodziewać się w najbliższej przyszłoœci radykalnej zmiany w tym zakresie.

Jeżeli podjęte próby wypadnš pomyœlnie i jeżeli pokonane zostanš trudnoœci wyłaniajšce się w zwišzku z wprowadzeniem wózków transportowych na kolejach wšskich (koniecznoœć rozsunięcia torów na niektórych stacjach wšskich, wzmocnienie mostów, nawierzchni itp.) na kilku liniach można będzie już w niedługim czasie zastosować ten sposób przewozu, poważnie obniżajšc nakłady obecnie wydatkowane na koszty przeładunku na stacjach stycznych.