Urodzajne gleby nad Nidą i Nidzicą dawały wysokie plony zbóż i warzyw, rozwinęła się hodowla trzody chlewnej, bydła i produkcja mleka. Były tu również cegielnie, cukrownie, gorzelnie i tartaki. Brak dobrych dróg i znaczne odległości od dużych ośrodków miejskich utrudniały wywóz i sprzedaż produktów rolnych i przemysłowych, jak również zaopatrzenie istniejących zakładów w surowce niezbędne do produkcji.

Brak dróg bitych oraz kolei był wynikiem celowej polityki władz carskich wobec ziem przyległych do terenów zajętych przez Austrię. Izolacja gospodarcza i polityczna tych terenów od Galicji miała osłabić więzi między Polakami i ułatwić ich rusyfikację. Zakazywano więc budowy dróg i kolei, motywując to względami militarnymi. W wypadku wojny brak dróg i kolei miał utrudnić działania wojenne przeciwnikowi. Po wybuchu I wojny światowej wojska austriackie szybko zajęły jednak tereny południowej części województwa kieleckiego i przystąpiły do budowy kolejki wąskotorowej celem zapewnienia zaopatrzenia dla wojska.

W latach 1915-1917 wojskowe władze austriackie wybudowały trzy odcinki kolejki wąskotorowej o szerokości toru 60 cm: od Jędrzejowa w kierunku Chmielnika i Nidy, z Kocmyrzowa do Posądzy oraz z Miechowa do Działoszyc.

W 1918 roku Polska odzyskała niepodległość oraz Śląsk, który dotychczas, jako należący do Niemiec, był zaopatrywany w artykuły spożywcze z terenów niemieckich. Teraz należało szybko zapewnić temu przemysłowemu regionowi zaopatrzenie w artykuły spożywcze z pobliskich terenów polskich.

Była szansa na rozwój gospodarczy regionu, lecz znów na przeszkodzie stanął problem dróg i transportu. Trzeba było furmankami po wyboistych, polnych drogach dowozić produkty rolne, ich przetwory i mięso do Działoszyc, Miechowa, Posądzy, Kocmyrzowa, skąd kolejką wysyłano je na Śląsk.

W 1922 roku Rada Kolejowa Dyrekcji Radomskiej opracowała projekt budowy kolejki dla aprowizacji Śląska, a 5 marca 1922 roku władze powiatu pińczowskiego podjęły decyzję budowy drogi bitej z Pińczowa do Koszyc. Nie można było wykonać tego zadania z uwagi na brak możliwości dostarczenia dużej ilości kamienia potrzebnego do budowy szosy.W związku z tym w 1923 roku zakupiono dwa parowozy, podkłady i szyny, po czym przystąpiono do budowy torów do kamieniołomów w Głuchowie koło Pińczowa. Jednocześnie postanowiono wybudować kolejkę, która połączyłaby miejscowości leżące nad Nidą i Nidzicą ze stacjami kolei szerokotorowej: Jędrzejowem, Kocmyrzowem i Miechowem

.

W latach 1924-1925 trwały prace przy budowie nasypów, torów, trzech mostów na Nidzicy, trzech przepustów wodnych pod torami oraz budynku dworca kolejki w Cudzynowicach.

Budowa nasypów i układanie torów

Uroczyste otwarcie linii kolejowej z Kazimierzy Wielkiej przez Cudzynowice do Działoszyc i Wiślicy

W tym samym roku ukończono budowę 33-kilometrowego odcinka kolejki z Kazimierzy Wielkiej do Posądzy. Cudzynowice uzyskały połączenie kolejowe z Krakowem przez Kocmyrzów, ze Śląskiem przez Charsznice oraz z Warszawą i Kielcami przez Pińczów - Jędrzejów.

Na dworcu znajdowała się ogrzewana poczekalnia dla podróżnych, pomieszczenie służbowe dyżurnego ruchu, kasa biletowa oraz mieszkanie służbowe naczelnika stacji. Budynek ten dotrwał w dobrym stanie do 1995 roku, kiedy to został bezmyślnie zdewastowany i rozwalony. Dziś została po nim sterta gruzu. Zanim do tego doszło, stacja Cudzynowice i suche, wolne od błota nasypy były w dni świąteczne miejscem spacerów i spotkań młodzieży z okolicznych wsi. Na rzece w Cudzynowicach było również wybudowane stawisko i ujęcie wody (tak zwany wodociąg) służący do zaopatrywania w wodę parowozów.

Kolejka wąskotorowa od chwili wybudowania przez około 50 lat spełniała bardzo ważną rolę jako środek komunikacji pasażerskiej oraz towarowej. „Ciuchcią" wywożono płody rolne, transportowano węgiel, dostarczano z okolicznych wiosek buraki do cukrowni, wywożono cukier i wysłodki oraz przywożono różne wyroby przemysłowe.

Szczególne znaczenie miała kolejka dla cukrowni Łubna. Do czasu jej wybudowania, transport węgla i buraków do cukrowni oraz wywóz cukru i wysłodków odbywał się wozami konnymi. Biorąc pod uwagę zły stan okolicznych dróg, było to prawdziwym utrapieniem dla dyrekcji fabryki.

Z uwagi na zły stan dróg dziedzic Cudzynowic, Włodzimierz Krzyżanowski, wybudował sobie prywatną bocznicę kolejową, która biegła od wodociągu w kierunku spichlerza. Ułatwiała mu ona wywóz buraków do cukrowni, przywóz wysłodków, węgla oraz transport zboża i innych produktów rolnych.

Przez około 40 lat „ciuchcia" była jedynym publicznym środkiem transportu osobowego. Na początku lat pięćdziesiątych poszerzono jej tory z 60 do 75 cm i wprowadzono nowy tabor kolejowy. W miarę rozwoju transportu samochodowego, a szczególnie po ułożeniu na szosie asfaltu, „ciuchcia" zaczęła przegrywać z autobusami, które były szybszym i wygodniejszym środkiem transportu osobowego.

Malały również przewozy towarowe kolejką na rzecz transportu samochodowego. Ostatni pociąg pasażerski został zlikwidowany w 1987 roku, a pociągi towarowe przestały kursować z dniem l lutego 1993 roku.

Przez 68 lat kolejka spełniała bardzo ważną rolę w życiu Cudzynowic i regionu. Łączna długość jej torów administrowanych przez dyrekcję w Jędrzejowie wynosiła w czasach świetności 310 km.

„Ciuchcia" była nie tylko bardzo ważną arterią transportu i przyczyniła się znacząco do rozwoju regionu, ale dawała również zatrudnienie kilku mieszkańcom Cudzynowic. Ułatwiała życie mieszkańcom, a kilkunastu z nich powiozła ku Ameryce. Była również symbolem postępu technicznego i nowych, lepszych czasów, które miały nadejść.

Wszystkie informacje, tekst i zdjęcia pochodzą z doskonałej albumowej książki mieszkańca Cudzynowic Pana Stefana Czuby pt. "Cudzynowice", którą gorąco polecam! Można ją nabyć w domu rodzinnym autora, adres już niebawem :) Wszelkie dane znajdujące się tu umieszczone są za zgodą i przyzwoleniem autora, który życzy nam jak najlepiej służąc swą wiedzą radą i pomocą za co serdecznie DZIĘKUJEMY!