ROZWÓJ I UPADEK KOLEI NA ZIEMIACH POLSKICH W LATACH 1835 - 1995
1835 Henryk Łubieński, wiceprezes Banku Polskiego, występuje z inicjatywą budowy linii kolejowej łączącej Warszawę z Zagłębiem Dąbrowskim.
1838 Założenie akcyjnego Towarzystwa Warszawsko -Wiedeńskiej Drogi Żelaznej (WWDŻ) i przyznanie mu koncesji na budówę tej linii.
1840 Rozpoczęcie budowy linii Warszawsko -Wiedeńskiej.
1842 Otwarcie pierwszych na terytorium Polski w obecnych jej granicach odcinków Kolei Górnośląskiej: Wrocław - Oława i Oława - Brzeg.
1843 Otwarcie linii Wrocław - Jaworzyna Śląska - Świebodzice (10 lat później przedłużonej do Wałbrzycha).
1844 Początek budowy Kolei Krakowsko - Górnośląskiej. Wmurowanie kamienia węgielnego pod budynek dworca Warszawsko - Wiedeńskiego w Warszawie. Budowę, według projektu Henryka Marconiego, ukończono w 1847 r.
1845 Pierwszy w Królestwie Polskim pociąg z 600 gośćmi 14 czerwca pokonuje 30-kilometrową trasę Warszawa - Grodzisk Mazowiecki. Przekazanie do eksploatacji odcinka z Grodziska do Rogowa wraz z odgałęzieniem Skierniewice - Łowicz.
1846 Ukończenie budowy Kolei Górnośląskiej Wrocław - Opole - Gliwice - Mysłowice (na styku Prus, Austrii i Królestwa Polskiego). Wrocław otrzymuje połączenie z Berlinem Koleją Dolnośląsko - Marchijską przez Legnicę - Węgliniec - Żary -Lubsko - Gubin - Frankfurt nad Odrą. Otwarcie odcinka Węgliniec - Zgorzelec i połączenie tą drogą Wrocławia z Dreznem.
1847 Ukończenie budowy Kolei Krakowsko - Górnośląskiej z połączeniem Szczakowa - Maczki.
1848 Uruchomienie Warszawsko - Wiedeńskiej Drogi Żelaznej Warszawa - Maczki (z odgałęzieniem Skierniewice - Łowicz łącznie 328 km) i jej powiązanie z tzw. Koleją Północną Cesarza Ferdynanda prowadzącą z Wiednia oraz liniami z Krakowa i Wrocławia. Ukończenie budowy linii Szczecin - Krzyż -Poznań.
1850 W Bydgoszczy uruchomiono pierwsze na ziemiach polskich warsztaty główne (obecnie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego - ZNTK).
1852 Otwarcie linii Berlin - Krzyż - Bydgoszcz - Tczew - Gdynia - Braniewo.
1856 Otwarcie linii Wrocław - Leszno - Poznań.
1857 Wrocław otrzymuje nowy Dworzec Główny (z niewielkimi zmianami budynek zachował tę formę architektoniczną do dziś).
1861 Przekazywanie do użytku kolejnych odcinków linii Kraków - Dębica - Rzeszów - Przeworsk - Przemyśl - Lwów.
1862 Podjęcie ruchu na Kolei Bydgoskiej (Łowicz - Kutno - Aleksandrów Kujawski - Toruń - Bydgoszcz). Otwarcie linii Warszawa - Białystok - Wilno - Petersburg, pierwszej na ziemiach polskich na wschód od Wisły.
1866 Połączenie Łodzi z linią Warszawsko - Wiedeńską w Koluszkach.
1867 Ukończenie budowy Kolei Terespolskiej z Warszawy do Brześcia. Otwarcie Śląskiej Kolei Górskiej: Zgorzelec - Lubań Śląski - Jelenia Góra - Wałbrzych (przedłużonej w 1880 r. do Kłodzka).
1870 Połączenia: Szczecina z Gdańskiem przez Stargard - Białogard - Koszalin oraz Poznania z Gubinem przez Czerwieńsk i z Frankfurtem nad Odrą przez Rzepin.
1873 Przy WWDŻ powstaje w Warszawie Warsztat Instruktorski (od 1875 r. trzyletnia Kolejowa Szkoła Techniczna, po 1905 r. zamknięta przez władze carskie w odwet za strajki uczniowskie). Obecnie Technikum Kolejowe im. Jana Rabanowskiego. Ukończono budowę linii Królewiec - Bartoszyce - Korsze - Ełk -Białystok Starosielce - Czeremcha - Brześć - Kowel - Zdołbunów.
1874 Otwarcie linii Wrocław - Ścinawa - Rudna Gwizdanów.
1875 Oddanie do użytku pierwszego w Warszawie mostu kolejowego przez Wisłę na linii obwodowej. Ukończenie budowy linii: Wrocław - Kłodzko - Międzylesie - Lichkov, Kluczbork - Kępno - Ostrów Wielkopolski - Jarocin -Poznań i Wrocław - Oleśnica - Krotoszyn - Jarocin - Września - Gniezno.
1876 Uruchomienie warsztatów głównych (dziś ZNTK) w Poznaniu.
1877 Otwarcie Kolei Nadwiślańskiej z Kowla przez Chełm - Lublin - Dęblin - Warszawę - Modlin do Mławy (na granicy z zaborem niemieckim), gdzie połączyła się z linią doprowadzoną w tym samym roku z Gdańska przez Malbork i Działdowo. Ukończenie trwającej od 1868 r. budowy linii Legnica - Głogów - Zielona Góra - Rzepin - Szczecin.
1884 Otwarcie linii: Kraków - Oświęcim i Kraków - Chabówka. W Nowym Sączu powstają warsztaty główne.
1885 Otwarcie linii Strzemieszyce - Dęblin przez Kielce, Skarżysko i Radom oraz Koluszki - Ostrowiec Świętokrzyski przez Skarżysko.
1888 Otwarcie linii Leszno - Ostrów Wielkopolski - Skalmierzyce.
1898 W Łazach powstaje dwukierunkowa stacja rozrządowa. Do rozrządu wagonów wykorzystano dwa naturalne stoki wododziału.
1899 Pierwszy pociąg wjeżdża do Zakopanego.
1903 Ukończenie budowy linii Warszawa - Łowicz - Łódź - Sieradz -Kalisz - Skalmierzyce i połączenie jej z linią do Leszna. Uruchomiono pierwsze połączenie Poznania - przez Ostrów Wlkp. z Łodzią i Warszawą, oraz połączenia Wrocławia z Warszawą przez Oleśnicę - Milicz - Krotoszyn - Łódź.
1918 Powstaje niepodległa II Rzeczpospolita Polska. Zarządzanie kolejami przechodzi w polskie ręce. Roman Podolski występuje z dalekowzrocznym projektem elektryfikacji warszawskiego węzła kolejowego oraz trzech magistrali: z Warszawy do Krakowa i Katowic, z Warszawy do Poznania i z Krakowa przez Przemyśl do Lwowa.
1919 Ministerstwo Komunikacji przekształcono w Ministerstwo Kolei Żelaznych. Przyjęto plan przebudowy i rozwoju warszawskiego węzła kolejowego według projektu Aleksandra Wasiutyńskiego.
1920 Uruchomienie "Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce" -"Fablok" w Chrzanowie.
1921 Otwarcie linii: Kutno - Koło - Konin - Strzałkowo, skracającej połączenie kolejowe Warszawy z Poznaniem, oraz Kokoszki - Gdynia, omijającej Wolne Miasto Gdańsk. Zaprojektowano pierwszy polski parowóz Tr 21 do ruchu towarowego.
1922 Ustalono administracyjny podział sieci kolejowej na 9 okręgów: warszawski, radomski, wileński, lwowski, stanisławowski (włączony w 1934 r. do lwowskiego), krakowski, katowicki, poznański i gdański (siedzibę tej dyrekcji przeniesiono w 1932 r. do Torunia).
1923 Do budowanego wówczas morskiego portu handlowego w Gdyni zawija pierwszy statek. Do obsługi portu w ciągu kilku lat zbudowano stację Gdynia Port o zdolności przeładunkowej 3600 wagonów na dobę.
1924 Budowę parowozów rozpoczęły: "Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów" i zakłady "H. Cegielski" w Poznaniu.
1925 Łódź otrzymuje połączenie kolejowe z Kutnem. Fabrykę "Wagon" w Ostrowie Wielkopolskim przekształcono w warsztaty główne naprawy wagonów.
1926 Początek budowy (pod kierunkiem inż. Józefa Nowkuńskiego) Magistrali Węglowej: Herby Nowe - Gdynia. Prezydent RP przywraca Ministerstwo Komunikacji i tworzy przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe". Otwarto, zbudowaną w ciągu roku, 115-kilometrową linię Kalety - Herby Nowe - Wieluń - Podzamcze Wieruszów, łączącą Śląsk z Wielkopolską.
1927 Uruchomienie pierwszej w Polsce prywatnej kolei elektrycznej (Elektryczna Kolej Dojazdowa - EKD) na linii Warszawa - Podkowa Leśna - Grodzisk Mazowiecki.
1928 Przyjęcie projektu Dworca Głównego w Warszawie autorstwa Czesława Przybylskiego i Andrzeja Pszenickiego. Utworzenie Muzeum Kolejowego w Warszawie (w 1938 roku przekształcono je w Muzeum Komunikacji).
1933 Społka "Polsko - Francuskie Towarzystwo Kolejowe" kończy budowę Magistrali Węglowej (457 km) Herby Nowe (Śląsk) - Gdynia przez Karsznice - Inowrocław - Bydgoszcz - Kościerzynę (największa inwestycja kolejowa lat międzywojennych). Otwarcie linii średnicowej w Warszawie.
1934 Przekazano do eksploatacji odcinki: Warszawa - Radom i Kraków - Miechów - Tunel.
1935 Krajowe fabryki przystępują do budowy taboru elektrycznego dla węzła warszawskiego.
1936 Po pół roku budowy uruchomiono pierwszą w Polsce napowietrzną kolej linową w Tatrach: z Kuźnic na Kasprowy Wierch. Z Warszawy do Otwocka i Pruszkowa ruszyły pociągi elektryczne.
1937 Sukces zbudowanego w "Fabloku" nowego polskiego parowozu "Pacific" serii Pm 36 (o prędkości do 140 km/h) na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu. Przekazano do eksploatacji zelektryfikowane odcinki: Pruszków - Grodzisk Mazowiecki - Żyrardów i Warszawa - Mińsk Mazowiecki.
1938 Oddano do użytku Dworzec Główny w Warszawie (po Powstaniu Warszawskim został zburzony przez Niemców).
1944 Na ziemi lubelskiej powstają: Resort Komunikacji (przekształcony l stycznia 1945 r. w Ministerstwo Komunikacji) i Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Lublinie z poddyrekcjami w Białymstoku i Rzeszowie. Wznawia się ruch pociągów na liniach na wschód od Wisły.
1945 PKP przejmują od radzieckiej administracji wojskowej zarząd kolejami na całym obszarze państwa polskiego w nowych jego granicach. Rada Ministrów ustala podział administracyjny sieci PKP na 10 okręgów: warszawski, łódzki, lubelski, krakowski, katowicki, wrocławski, poznański, szczeciński, gdański i olsztyński.
1946 W Poznaniu tworzy się Państwowe Przedsiębiorstwo Robót Komunikacyjnych. Ruszają pociągi elektryczne między Warszawą Wschodnią i Otwockiem. Ukazuje się pierwszy numer miesięcznika Przegląd Komunikacyjny.
1947 W Ministerstwie Komunikacji powstaje Biuro Elektryfikacji Kolei.
1948 Powstaje Biuro Projektów Budownictwa Kolejowego w Warszawie, przekształcone wkrótce w Centralne Biuro Studiów i Projektów Komunikacji, a później w Centralne Biuro Studiów i Projektów Budownictwa Kolejowego.
1949 Otwarcie odbudowanej (wraz z mostem na Wiśle) i ponownie zelektryfikowanej linii średnicowej w Warszawie oraz tymczasowego dworca Warszawa. Ukończenie budowy linii Tomaszów Mazowiecki - Radom. Ukazuje się pierwszy numer miesięcznika Przegląd Kolejowy.
1950 Wychodzi pierwszy numer Sygnałów - tygodnika kolejarzy (od 1992 r. pod tytułem Nowe Sygnały).
1951 Powstaje Instytut Naukowo - Badawczy Kolejnictwa (INBK) (od 1958 r. Centralny Ośrodek Badań i Rozwoju Kolejnictwa (COBiRTK), a od 1986 r. Centrum Naukowo-Techniczne Kolejnictwa (CNTK)).
1952 Przekazano do eksploatacji linię Pyskowice - Lubliniec.
1953 Ukończono budowę linii: Skierniewice - Łuków i Kielce - Busko (od Sitkówki), systemu obsługi kolejowej Nowej Huty oraz drugiej pary torów (wraz z elektryfikacją) z Gdańska do Gdyni przez Sopot.
1954 Pierwszy pociąg trakcji elektrycznej dojechał z Warszawy przez Koluszki do Łodzi Fabrycznej. "Pafawag" zaczął produkcję pierwszej powojennej serii elektrycznych zespołów trakcyjnych: EW 53. Nowe Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego (ZNTK) w Mińsku Mazowieckim wykonały pierwsze naprawy zespołów elektrycznych.
1955 Ułożono pierwsze w Polsce odcinki toru bezstykowego.
1957 Ukończenie elektryfikacji pierwszej linii kolejowej dalekiego zasięgu: Warszawa - Częstochowa - Katowice - Gliwice. Ostatnie dostawy parowozów (Tkt 48) z zakładów "H.Cegielski" dla PKP. "Fablok" buduje spalinowe lokomotywy manewrowe SM 30 (w 5 lat później uruchomi seryjną produkcję lokomotyw SM 42, w 1970 SP 45).
1958 "Pafawag" rozpoczyna seryjną produkcję lokomotyw elektrycznych ET 21.
1959 Śląsk otrzymuje zelektryfikowane połączenie z Krakowem. "Pafawag" rozpoczyna seryjną produkcję trójwagonowych zespołów trakcyjnych EW 55.
1960 Uruchomienie trakcji elektrycznej na linii Gliwice - Wrocław.
1961 "Pafawag" dostarcza pierwsze elektryczne zespoły trakcyjne serii EN57.
1962 Zlikwidowano DOKP Olsztyn.
1963 Oddano do użytku nowy dworzec Warszawa Śródmieście.
1964 Ukończenie elektryfikacji linii: Warszawa - Poznań, Kraków - Rzeszów - Przemyśl - Medyka i Katowice - Zebrzydowice.
1965 "Pafawag" dostarcza pierwsze uniwersalne lokomotywy elektryczne serii EU 07. Ukończenie elektryfikacji linii Wrocław - Wałbrzych - Jelenia Góra.
1966 Powstaje Ośrodek Badawczy Ekonomiki Transportu (OBET).
1967 Zakończenie budowy drugiej pary torów na linii średnicowej w Warszawie.
1968 Połączenie trakcją elektryczną Lublina z Warszawą i Śląskiem, przez Dęblin - Kielce - Tunel.
1969 Oddano do użytku nowy dworzec Warszawa Wschodnia według projektu Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Zakończono elektryfikację Magistrali Węglowej Śląsk - Karsznice - Inowrocław - Bydgoszcz - Gdańsk - Gdynia. Ułożono pierwszy na sieci PKP odcinek toru z szyn UIC 60 (S 60).
1970 Ukończono elektryfikację linii Poznań - Wrocław.
1971 W "Pafawagu" początek seryjnej produkcji lokomotyw elektrycznych ET 22. Budowa i elektryfikacja Centralnej Magistrali Kolejowej (CMK) długości 223 km z Zawiercia do Grodziska Mazowieckiego koło Warszawy (największa po II wojnie światowej inwestycja kolejowa).
1972 Na Magistrali Węglowej wprowadzono radiotelefoniczną łączność między maszynistami lokomotyw a posterunkami ruchu. Linię Kalety - Kluczbork - Oleśnica - Wrocław zaczęto obsługiwać trakcją elektryczną. W Katowicach otwarto nowy Dworzec Główny, zaprojektowany przez: Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego.
1974 Inauguracja kolejowo - promowego połączenia towarowego między Świnoujściem a Ystad w Szwecji polskim promem. Ukończono elektryfikację linii Kluczbork - Ostrów Wielkopolski - Jarocin - Poznań.
1975 Dyrekcje okręgowe kolei otrzymują nazwy regionalne: Centralna (z siedzibą w Warszawie) Wschodnia (w Lublinie), Południowa (w Krakowie), Śląska (w Katowicach), Dolnośląska (we Wrocławiu), Zachodnia (w Poznaniu), Pomorska (w Szczecinie) i Północna (w Gdańsku). Finał elektryfikacji linii: z Warszawy przez Łódź - Kalisz - Ostrów Wielkopolski - Oleśnicę do Wrocławia i z Krakowa do Zakopanego. "Pafawag" opuszczają prototypy serii EW 58. Otwarcie Dworca Warszawa Centralna, według projektu Arseniusza Romanowicza.
1976 Elektryfikacja linii Poznań - Inowrocław.
1977 PKP przewiozły największą w swej historii liczbę pasażerów: l 151,7 mln. "H. Cegielski" przejmuje produkcję dwuczłonowych lokomotyw elektrycznych ET 41.
1978 Największe w historii PKP przewozy towarów: ponad 489 mln ton. Zakończenie elektryfikacji linii Poznań - Szczecin.
1979 Otwarcie 397-kilometrowej szerokotorowej Linii Hutniczo-Siarkowej (LHS) Hrubieszów - Huta "Katowice" , zbudowanej do przewozu towarów bez przeładunku na granicy wschodniej.
1980 Uruchomienie trakcji elektrycznej na liniach: Szczecin - Świnoujście i Warszawa - Terespol.
1983 Ukończono elektryfikację linii Warszawa - Białystok.
1984 Po CMK, z prędkością 140 km/h, kursują pierwsze dwa ekspresy z Warszawy do Krakowa i Gliwic.
1985 Zakończenie budowy drugiego toru, modernizacji i elektryfikacji Magistrali Nadodrzańskiej Wrocław - Głogów - Zielona Góra - Rzepin - Kostrzyn - Szczecin - Świnoujście oraz elektryfikacji linii: Warszawa - Działdowo - Gdańsk, Kutno - Toruń -Bydgoszcz i Wrocław - Legnica - Węgliniec. Zelektryfikowano prawie 600 km linii, osiągając rekord tempa w historii PKP i Europy (bez ZSRR).
1987 Z Ministerstwa Komunikacji wyodrębniono Dyrekcję Generalną PKP.
1988 Zakończenie elektryfikacji linii Poznań - Kunowice - Frankfurt nad Odrą, a tym samym całej magistrali Wschód - Zachód od granicy radzieckiej do niemieckiej oraz linii Toruń - Iława - Olsztyn (elektryfikacją objęto 10 tys. km sieci PKP). Na CMK prędkość ekspresów wzrasta do 160 km/h, prowadzonych lokomotywami nowej serii: EP 09 "Pafawagu".
1989 Polska przystępuje do Europejskiej Umowy o Głównych Międzynarodowych Liniach Kolejowych (AGC). Zakończono elektryfikacje linii Gdańsk - Słupsk - Koszalin - Białogard - Stargard - Szczecin.
1990 Bank Światowy i Europejski Bank Inwestycyjny udzielają PKP pierwszych kredytów na modernizacje kolei. Zelektryfikowano linie Poznań - Białogard przez Piłę i Szczecinek.
1991 W I etapie restrukturyzacji kolei 76 zakładów remontowych, produkcyjnych i budowlanych przekształcono w samodzielne podmioty PKP.
1992 Uruchomiono pierwszy pociąg EC z Warszawy do Berlina. Pięciu ekspresom (z Warszawy do Krakowa, Gliwic i Poznania; nadano standard pociągów INTERCITY. Rozpoczęto modernizację linii E-20 Kunowice - Poznań - Warszawa - Terespol w celu przystosowania jej do prędkości jazdy 160 km/h w ruchu pasażerskim, a 120 km/h w towarowym. Wdrażanie informatycznego systemu rezerwacji miejsc w pociągach i sprzedaży biletów KURS 90.
1993 Zaczęto instalowanie pakietowej sieci transmisji danych KOLPAK. Uruchomiono: drugie połączenie EC Warszawa - Berlin i pierwsze EC Warszawa - Wiedeń, pociąg IC Warszawa - Praga, bezpośrednie połączenia Warszawy z Szestokai i Gdyni z Królewcem. Warszawa otrzymała dodatkowe połączenia krajowe IC z Gdynią, Szczecinem, Bielskiem Białą, Rzeszowem i Przemyślem.
1994 Zakończenie elektryfikacji linii Wrocław - Międzylesie i Elbląg - Olsztyn. Na CMK osiągnięto rekord prędkości 250,1 km/h. Oddano do eksploatacji sieć łączności komputerowej KOLPAK.
1995 Otwarcie pasażerskiego przejścia granicznego Hrebenne - Rawa Ruska po torze 1435 mm. 14 czerwca w Warszawie jubileusz 150 lecia Warszawsko - Wiedeńskiej Drogi Żelaznej (rocznica otwarcia odcinka Warszawa - Grodzisk Mazowiecki).